Termin arteterapia odnosi się do wykorzystania sztuki w celach diagnostycznych i terapeutycznych. Dotyczy ona tworzenia, jak również korzystania z istniejących działań twórczych. Metodę te może stosować każdy bez względu na wiek, poziom wykształcenia, zdolności i stan zdrowia. Arteterapia pomaga zapobiegać pogłębianiu się stanów chorobowych, wpływa na rozwój zdolności, które maja urzeczywistnić pragnienia i zamierzenia dziecka. Pomaga uzewnętrznić emocje, myśli, pragnienia, spojrzeć na nie

z bliska oraz pomóc w dostrzeżeniu ich przez innych – wychowawców
i rodziców.

 

Cele edukacyjne:

            Zgodnie z założeniami podstawy programowej i określonymi w niej ogólnymi

celami edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub

znacznym wyróżnić należy cele główne oraz szczegółowe, które stanowią istotę działań

arteterapii.

 

Cele główne programu:

1. Diagnoza, która pozwoli rozpoznać potrzeby emocjonalne, poznawczo-rozwojowe

oraz możliwości manualne u dzieci.

2. Terapia polegająca na wzroście zdolności percepcyjno-poznawczych, socjalizacji,

uzewnętrznieniu przeżyć i doznań, usprawnieniu możliwości ruchowych

3. Relaksacja pozwalająca na odreagowanie wewnętrznych napięć, niepowodzeń,

frustracji i agresji.

 

Cele szczegółowe:

1. Pobudzenie wszechstronnego rozwoju ucznia.

2. Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych.

3. Stwarzanie możliwości do własnych wypowiedzi za pomocą różnorodnych środków

artystycznych.

4. Wyposażenie w niezbędne umiejętności plastyczne oraz wiedzę z tego zakresu.

5. Rozwijanie sprawności manualnej.

6. Podnoszenie poziomu samoakceptacji.

7. Rozładowanie negatywnych napięć, emocji i agresji.

8. Poznanie różnego rodzaju materiałów do wykorzystania w procesie tworzenia.

9. Zrozumienie istoty samodzielności i odpowiedzialności za wykonane zadanie.

10. Uaktywnienie i otwarcie się ucznia mającego problemy z nawiązywaniem

kontaktów.

 

Procedura osiągania celów:

Osiągnięcie założonego celu będzie możliwe poprzez:

− usuwanie barier poznawczo-emocjonalnych utrudniających aktywność

twórczą

− rozbudzanie motywacji do działań artystycznych

− stworzenie atmosfery wzajemnej życzliwości i tolerancji

− poszerzanie wiedzy z różnych dziedzin plastyki

− dostrzeżenie indywidualnych potrzeb oraz predyspozycji ucznia

− dostrzeżenie ucznia jako członka grupy i kształtowanie w nim umiejętności

współżycia w grupie

− motywowanie do pokonywania trudności pojawiających się w trakcie pracy

− stworzenie atrakcyjnego systemu nagradzania

− prezentowanie twórczości dziecka w szkole i środowisku

− branie udział w konkursach plastycznych

− stworzenie atmosfery wzajemnej życzliwości i tolerancji

 

Spodziewane efekty:

Uczeń:

− zna różne materiały plastyczne i potrafi je wykorzystać w sposób twórczy

− posiada różne umiejętności plastyczne

− rozwija wrażliwość estetyczną

− posiada większy zakres możliwości komunikacyjnych a swoje myśli i emocje

wyraża w sposób społecznie akceptowany

− zwiększa poziom samoświadomości (działań, zachowań) i akceptacji siebie

− nawiązuje prawidłowe kontakty z rówieśnikami

− potrafi podejmować samodzielne decyzje i odpowiadać za nie

− posiada umiejętność twórczego spędzania wolnego czasu

 

Metody pracy:

− objaśnienie

− pokaz

− obserwacja

− burza mózgów

− pogadanka

− drama

− metoda praktycznego działania

− relaksacja

− metoda Dennisona

 

Formy pracy

− indywidualna

− zbiorowa

− grupowa

− wyjście w plener

 

Formy zajęć:

·         terapia za pomocą sztuk plastycznych – rysunek, malarstwo, rzeźba, grafika, collage,itp. Szczególnie polecana dla ludzi, którzy czyją się ograniczeni i przytłoczeni przez innych, ponieważ dostarcza im przestrzeni i powala na swobodną twórczość

·         choreoterapia -  czyli terapia tańcem, ruchem; bardzo pomocna przy rozwiązywaniu problemów pochodzących z wczesnego dzieciństwa, kiedy do komunikowania się z otoczeniem używane jest nasze własne ciało, gdyż komunikacja werbalna nie jest jeszcze dobrze rozwinięta

·         muzykoterapia – w terapii wykorzystuje się własny głos, instrumenty muzyczne i nagrania; muzyka, jako dobre medium w porozumiewaniu się, może służyć nawiązywaniu relacji międzyludzkich międzyludzkich rozwiązywaniu problemów emocjonalnych (wyrażanie i nazywanie emocji)

·         dramatoterapia – wykorzystanie różnych form dramatu; odgrywanie ról pomaga w uświadomieniu sobie własnych przekonań i uczuć i pozwala wypróbowywać nowe sposoby zachowania

·         biblioterapia- terapia z wykorzystaniem literatury; pobudza wyobraźnię, pozwala utożsamić się z bohaterami literackimi i na tej bazie przepracować własne problemy

 

            Czas trwania zajęć może być dobierany według aktualnych potrzeb oraz indywidualnych umiejętności ucznia.

 

Treści nauczania:

1. Umiejętność porozumiewania się z otoczeniem

a) stwarzanie możliwości do własnych (niewerbalnych) wypowiedzi za pomocą

różnorodnych środków artystycznych.

2. Rozwijanie percepcji wzrokowej i spostrzegania

a) działania plastyczne: rysunek, malarstwo, rzeźba, fotografia, filmowanie

b) posługiwanie się technikami: collage, frotage, orgiami, linoryt

3. Twórczość artystyczna

a) aktywny udział w zajęciach arteterapii

4. Poznanie najbliższego środowiska społecznego

a) udział w konkursach plastycznych

b) wystawach plastycznych

c) warsztatach prowadzonych przez artystów plastyków

d) zajęciach w plenerze

5. Kształcenie techniczne

opanowanie umiejętności posługiwania się różnorodnymi materiałami oraz narzędziami

wyrazu artystycznego:

a) pędzel, ołówek, kredka, węgiel, dłuto

b) cyfrowy aparat fotograficzny, kamera wideo

c) glina, plastelina, masa solna, farby wodne, klej, papier-mâché

 

Organizacja zajęć:

            Zajęcia będą się odbywały w klasach z częstotliwością jeden raz w tygodniu po 1 godz. lekcyjnej.  Przeznaczone są dla osób ze stwierdzonymi zaburzeniami w rozwoju psychoruchowym i emocjonalnym.  Formy i metody pracy będą dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości uczestników. Udział w zajęciach będzie opierał się na dobrowolności i spontaniczności. Zasadą zajęć będzie nadanie większego znaczenia doznaniom dzieci podczas samego procesu „tworzenia”, niż jego wytworom. Podczas terapii będą stosowane różnorodne środki i narzędzia oddziaływań: glina, woda, materiały przetwarzalne (masa solna, masa papierowa, plastelina, itp.), farby, muzyka, światło, literatura, taniec.

            W celu osiągnięcia założonych efektów zajęcia będą prowadzone
w sposób systematyczny i ciągły.

 

Ewaluacja zajęć:

            Ewaluacja odbywa się poprzez obserwację stosunków interpersonalnych podczas zajęć, analizę prac plastycznych i innych wytworów uczniów, frekwencję na zajęciach, aktywność na zajęciach. Prace dzieci i zdjęcia z zajęć będą w miarę możliwości prezentowane na terenie szkoły. Tematyka zajęć może ulec zmianie w związku z bieżącymi problemami występującymi indywidualnie i w klasach, zainteresowaniami i potrzebami uczniów.